Orawa i Beskid Żywiecki - atrakcje turystyczne
Orawa i Beskid Żywiecki to z pewnością jeden z najciekawszych, choć wciąż stosunkowo mało popularnych kierunków turystycznych. Zachwyca nie tylko mnogością zabytków, ale także zapierającymi dech w piersiach krajobrazami, wyjątkową florą i fauną oraz licznymi pastwiskami, na których wciąż w tradycyjny sposób wypasane są owce. Turystów przyciąga tutaj unikatowa kultura górali orawskich i żywieckich przejawiająca się w strojach, zwyczajach czy tradycyjnym budownictwie. Zimą, region jest znakomitą bazą dla osób lubiących szaleństwo na ośnieżonych stokach. Co więcej, dostępne są także malownicze szlaki, które można przemierzać na rakietach śnieżnych i skiturach. Pasjonaci wycieczek rowerowych i aktywnego wypoczynku poczują się w Beskidzie Żywieckim jak ryba w wodzie! Osoby ceniące sobie spokój i ciszę, które marzą o chwili wytchnienia z dala od wielkomiejskiego zgiełku, znajdą tutaj klimatyczne miejsca, w których będą mieć okazję skosztować domowych serów i masła oraz napić się prawdziwego mleka.
Każdy prawdziwy miłośnik gór powinien wybrać się na pieszą wędrówkę do Babiogórskiego Parku Narodowego, zdobyć "Królową Beskidów" - Babią Górę, pospacerować w paśmie Policy czy Jałowieckim. Tutaj nie można się nudzić, gwarantujemy, że każdy znajdzie coś dla siebie!
Beskid Żywiecki - co warto zobaczyć?
Beskid Żywiecki skrywa wiele niespodzianek dla pasjonatów przyrody, którzy znajdą w nim rzadko występujące rośliny oraz gatunki dzikich zwierząt. Punktem obowiązkowym jest Babiogórski Park Narodowy. O unikalności tego miejsca świadczy fakt, że teren parku został w całości objęty programem Natura 2000. Znajduje się także na liście Rezerwatów Biosfery UNESCO. Miejsce to obfituje w gęste, piękne lasy - w reglu dolnym bukowo-świerkowo-jodłowe, w górnym natomiast rozciągają się fantastyczne świerkowe knieje.
Symbolem BPN jest okrzyn jeleni - roślina o białym kwiecie, charakterystyczna tylko dla tego terenu. Najbardziej okazałe skupisko okrzynu jeleniego znajduje się pod Sokolicą oraz w dolinie Markowego Potoku.
Przyroda Beskidu Żywieckiego i Orawy
Nad okolicą wznosi się Babia Góra, nazywana też Diablakiem, której wysokość sięga 1725 m n.p.m. Jest to najwyższy szczyt zarówno Beskidu Żywieckiego, jak i całych Beskidów Zachodnich. Tamtejsze lasy są domem dla wielu przedstawicieli ssaków, gadów, ptaków, płazów, a nawet ryb. W Babiogórskim Parku Narodowym oraz w jego otulinie spotkać można wilki, rysie, jelenie, niedźwiedzie, piękne cietrzewie czy sowy puchacze.
Na obszarze Kotliny Orawskiej występują unikatowe na skalę europejską torfowiska wysokie zwane puściznami, będące ostoją ptaków.
Babiogórski Park Narodowy
Okrzyn jeleni, rogowica alpejska, turzyca pchla, tojad morawski, wyblin jednolistny – to między innymi na straży tych niezwykłych skarbów natury stoi Babiogórski Park Narodowy. Na jego terenie żyją również niedźwiedzie, wilki, rysie, jelenie, sarny, dziki, a bywają też łosie.
Park to również świetne miejsce dla tych wszystkich, którzy lubią wędrować, oczywiście z poszanowaniem praw natury. Szlaków jest tu pod dostatkiem i dla każdego dostępnych. Można spacerować bez większego wysiłku, a można również zmierzyć się z klamrami i łańcuchami Perci Akademików, a więc ścieżką wymagającą sporej kondycji. Obojętnie, który „trakt” wybierzemy, poznamy dorodne babiogórskie lasy, malownicze polany, pokonamy pasmo kosodrzewiny, by wreszcie zmierzyć się z wysokogórskim rumowiskiem. Nagroda będzie wyjątkowa, oczywiście tylko wtedy, gdy wybierzemy się na Diablaka.
Z 1725 m n.p.m. ujrzymy bowiem nie tylko postrzępione tatrzańskie granie, ale także Wielką Fatrę i Małą Fatrę, Góry Choczańskie, Beskid Żywiecki, Beskid Śląski, Beskid Makowski, Beskid Mały, Beskid Wyspowy, Gorce, a u naszych stóp będzie się rozciągała imponująca Kotlina Orawsko-Nowotarska z unikatowymi na skalę europejską torfowiskami wysokimi zwanymi tutaj puściznami. Dla takich widoków, oczywiście przy dobrej pogodzie, warto stracić te parę kropli potu.
Pod opieką Babiogórskiego Parku Narodowego są nie tylko liczne szlaki, ale też ścieżki edukacyjne.
► Szlaki turystyczne w BPN
⇒ żółty: Zawoja Czatoża – Fickowe Rozstaje – Górny Płaj - Markowe Szczawiny, 5 km,
⇒ zielony: Zawoja Markowa – Pośredni Bór – Markowe Szczawiny, 3,6 km,
⇒ niebieski: Zawoja Czatoża – Markowe Rówienki – Zawoja Markowa – Ryzowana – Zawoja Policzne, 7,5 km,
⇒ czarny: Podryzowana – Ryzowana – Markowe Szczawiny, 3,5 km,
⇒ niebieski: Zawoja Policzne – Polana Krowiarki – Markowe Szczawiny, 11 km,
⇒ zielony: Górny Płaj – Sokolica, 1,5 km,
⇒ żółty: Markowe Szczawiny – Sucha Kotlinka – Diablak, 3 km,
⇒ czerwony: Polana Krowiarki – Sokolica – Kępa –Gówniak – Diablak – Przełęcz Brona – Markowe Szczawiny – Fickowe Rozstaje – Przełęcz Jałowiecka, 14,5 km,
⇒ zielony: Przełęcz Jałowiecka – Mała Babia Góra – Przełęcz Brona, 4 km,
⇒ zielony: Przywarówka – Głodna Woda – Diablak, 2,3 km,
⇒ zielony: Polana Krowiarki – Hala Śmietanowa –Zubrzyca Górna, 3 km w granicach parku.
► Szlaki narciarskie w BPN
⇒ Polana Krowiarki – Górny Płaj – Markowe Szczawiny – Przełęcz Brona – Diablak – Sokolica – Polana Krowiarki, 15 km trasa częściowo jednokierunkowa
⇒ Polana Krowiarki – Diablak – Polana Krowiarki, 9 km (trasa dwukierunkowa)
⇒ Polana Krowiarki – Markowe Szczawiny – Żywieckie Rozstaje – granica Parku, 12 km (trasa dwukierunkowa)
⇒ Markowe Szczawiny – szlakiem czarnym na Dejakowe Szczawiny – do Dolnego Płaju – drogą do szlaku zielonego – Zawoja Markowa, 5 km (trasa dwukierunkowa)
► Szlaki rowerowe w BPN
⇒ niebieski: granica BgPN na Hali Śmietanowej – Gubernasówka – granica BgPN, 3 km w granicach parku
⇒ zielony: Zawoja Markowa – Makowe Rówienki – Zawoja Czatoża, 3 km w granicach parku
► Szlaki konne w BPN
⇒ niebieski: granica BgPN na Hali Śmietanowej – Gubernasówka – granica BgPN, 3 km
► Ścieżki edukacyjne w BPN
W Babiogórskim Parku Narodowym jest osiem ścieżek edukacyjnych. - Pierwsza powstała w 1974 roku i została nazwana im. prof. dr Władysława Szafera – przypominają gospodarze parku. Miała 7 km długości, a rozpoczynała się w pobliżu budynku dyrekcji BPN i Muzeum Przyrodniczego Parku w Zawoi - Barańcowej. Blisko czterogodzinny spacer prowadził przez średni bór, Jarzębinową skałkę, Markowe Szczawiny, Szumiacą Wodę, Perć Akademików, aż po szczyt Diablaka. Wycieczka ta wymagała sporej kondycji, bowiem do pokonania było 1025 m różnicy wysokości.
⇒ zielona – Doliną Rybnego Potoku: Zawoja Ryzowana – Sulowa Cyrhel – Rybna – Zawoja Lajkonik, 3,5 km,
⇒ zielona – Jak chronimy babiogórską przyrodę: Zawoja Markowa – Fickówka – Ryzowana (granica parku), 3,5 km,
⇒ żółta – Echa pierwotnej puszczy karpackiej: Zawoja Czatoża – Gruba Jodła – Fickowe Rozstaje, 8,4 km,
⇒ niebieska – Śladami Wawrzyńca Szkolnika: Zawoja Czatoża – Markowe Rówienki, 3,5 km,
⇒ niebieska – W reglu dolnym: Zawoja Lajkonik – Rybna –Norczak – Zawoja Policzne, 2,8 km,
⇒ niebieski – Mokry Kozub: Zawoja Barańcowa – Mokry Kozub – Zawoja Barańcowa – Zawoja Markowa, 2 km,
⇒ czerwony – Między lasem a wsią: Zawoja Markowe Rówienki – zielony szlak pieszy – Zawoja Markowa, 2 km
⇒ zielony – Bieg życia lasu: Zawoja Markowe Rówienki – zielony szlak narciarski – Zawoja Markowe Rówienki, 2 km.
Orawa i Beskid Żywiecki to fantastyczny teren do uprawiania wszelkich rodzajów turystyki, nie tylko pieszej, rowerowej i konnej, ale także narciarskiej. Jeśli ktoś lubi śmigać na jednej lub dwóch deskach zapewne zimą wybierze się do ośrodka Mosorny Groń – latem też jest tutaj co robić - w którym odnajdzie doskonale przygotowane nartostrady zarówno dla wprawnych narciarzy jak i tych, którzy dopiero stawiają pierwsze kroki. Warto wspomnieć, że stacja posiada licencję FIS umożliwiającą rozgrywanie krajowych i międzynarodowych zawodów narciarskich, a sam ośrodek zachęca do organizowania własnych imprez sportowych. Oczywiście stokami narciarskimi kusi także Zawoja. Beskid Żywiecki, o czym mało kto pamięta, to również świetne miejsce do organizacji wypraw skiturowych oraz wycieczek w rakietach śnieżnych.
Beskid Żywiecki i Orawa - atrakcje i szlaki turystyczne
Planując wycieczkę po okolicy, warto odwiedzić Sidzinę-Bystrą, a w niej okazałe pomniki przyrody - dęby: Adama, Ewę, Abrahama i Syriusza, które według legendy sidzinianom podarował sam król Jan Kazimierz.
Zawoja to nie tylko węzeł szlaków turystycznych, lecz także fantastyczne miejsce wypoczynkowe. W najdłuższej polskiej wsi na szczególną uwagę zasługuje drewniany kościół parafialny św. Klemensa, którego historia sięga połowy XVIII w. Nieopodal kościoła stoi Dworzec Babiogórski, w którym na początku XX w. działała stacja turystyczna Towarzystwa Tatrzańskiego. Należy też koniecznie odwiedzić przysiółek Czatoża, gdzie znajdują się zabytkowe Trzy Piwniczki, niegdyś pełniące rolę magazynów do przechowywania żywności. Co więcej, atrakcyjne turystycznie miejsce stanowi Dzwonnica Loretańska. Według góralskich podań dźwięk dzwonu miał chronić mieszkańców Zawoi przed burzą i ostrzegać przed pożarami.
Będąc w Zawoi, warto udać się także na Halę Barankową, znajdującą się na Szlaku Wołoskim. Od kwietnia do września spotkamy tu bacę, który nie tylko poczęstuje prawdziwym oscypkiem, ale chętnie opowie o wołoskich tradycjach pasterskich, które znakomicie zachowały się w tym regionie.
Planując wycieczkę, warto odwiedzić także inne miejscowości, w których kryją się prawdziwe perełki Szlaku Architektury Drewnianej, np. kościół św. Piotra i Pawła w Lachowicach z 1789 roku czy kościół św. Jana Chrzciciela w Orawce z 1651 roku. W sidzińskim kościele św. Mikołaja można podziwiać cudowny obraz Matki Bożej Sidzińskiej, a pod szczytem Okrąglicy (1239 m n.p.m.) - piękną Kaplicę Matki Boskiej Opiekunki Turystów. Zaś świetnym miejscem na wypoczynek po pieszych wędrówkach jest XIX-wieczny park dworski, położony w samym sercu Bystrej, nad urokliwym potokiem Bystrzanka.
Architektura Orawy i Beskidu Żywieckiego
Typowa dla Orawy i Beskidu Żywieckiego architektura przyciąga turystów z całej Polski i nie tylko! Można ją podziwiać w skansenach w Zubrzycy Górnej, Zawoi Markowej i Sidzinie, ale także spacerując po okolicznych wsiach - wiele rodzin wciąż mieszka w pięknych, starych drewnianych chałupach.
Na szczególną uwagę zasługuje Muzeum - Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej. Początki instytucji sięgają lat 30. XX w., kiedy to potomkowie orawskiego rodu Moniaków przekazali na rzecz Skarbu Państwa cząstkę ojcowizny. Dzięki temu możemy dziś podziwiać m.in. dostojny Dwór Moniaków i typowe chałupy orawskie z wyżkami. Wspaniałe wystawy czekają na nas także w Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie, gdzie cyklicznie odbywają się warsztaty rzemiosła tradycyjnego. W skansenie znajdują się ekspozycje obrazujące życie w okresie od XVIII do XX w.
Beskid Żywiecki - atrakcje dla dzieci i dla dorosłych
Gorąco polecamy skorzystać z bogatej oferty skansenów, ponieważ są to miejsca magiczne - dzięki nim łatwiej dotknąć przeszłości, a inscenizacje, warsztaty i przedstawienia sprawiają, że miejsca te znów tętnią życiem! Słychać w nich tradycyjną muzykę i śpiew, widać pracę rzemieślników i chłopów a to wszystko w spójną całość łączą regionalne przysmaki, których możemy spróbować.
Koniki na biegunach, kolorowe ptaszki na patyku (tzw. klepoki) czy chodak z ruchomymi zwierzątkami - te i wiele innych drewnianych zabawek oglądać można w Beskidzkim Centrum Zabawki Drewnianej w Stryszawie, gdzie każdy przez chwilę może znów poczuć się dzieckiem!
Orawa i Beskid Żywiecki - atrakcje dla aktywnych
Główny ośrodek narciarski w regionie to Zawoja, jednak największą popularnością cieszy się ośrodek Mosorny Groń. To tam początkujący entuzjaści sportów zimowych mogą szlifować swoje umiejętności w szkółce narciarskiej, a weterani narciarstwa i snowboardu szaleć do późnych godzin wieczornych na ośnieżonych stokach. Warto dodać, że stacja posiada licencję FIS umożliwiającą rozgrywanie krajowych i międzynarodowych zawodów narciarskich, a sam ośrodek zachęca do organizowania własnych imprez sportowych.
Zimą szczególnie polecamy wędrówki po szlakach turystycznych na rakietach śnieżnych oraz wycieczki skiturowe. Beskid Żywiecki stwarza fantastyczne warunki do tego typu aktywności: piękne krajobrazy, dziewicze tereny, z dala od zatłoczonych stoków narciarskich i miejskiego zgiełku.
Fani sportów ekstremalnych mogą skorzystać z oferty downhillowej na Mosornym Groniu. Beskid Żywiecki jest wspaniałym miejscem do biegania - zwłaszcza wiosną i jesienią, gdy szlaki są mniej uczęszczane przez turystów, co daje dogodne warunki do uprawiania tej dyscypliny sportu. Warto nadmienić, że pod Babią Górą organizowana jest cykliczna impreza dla biegaczy alpejskich - “Festiwal Biegów Alpejskich”.
Beskid Żywiecki i Orawa są wspaniałymi terenami do uprawiania turystyki - pieszej, narciarskiej i rowerowej. Mimo rosnącej popularności region miejscami wciąż sprawia wrażenie nietkniętego ludzką ręką. Zachwycają wspaniałe widoki, zaskakuje wyjątkowa flora i fauna. To wszystko sprawia, że jest to idealne miejsce do wypoczynku.
Mosorny Groń czynny jest o każdej porze roku. My w szczególności polecamy złotą jesień, którą charakteryzuje mniejszy ruch turystyczny, a widok gór mieniących się w różnych kolorach zapiera dech w piersiach. Podziwianie tych fantastycznych krajobrazów z pewnością ułatwi korzystanie z wyciągu “Baca” albo zespół wyciągów “Wojtek”.
Szlaki - Beskid Żywiecki i Orawa
Bezsprzecznie najlepsze miejsca wypadowe tego regionu to Zawoja i Zubrzyca Górna. Swój początek biorą tu trasy na Babią Górę (1725 m n.p.m.), Pasmo Policy i Jałowieckie. Warto przejść fragment Głównego Szlaku Beskidzkiego: Mędralowa - Schronisko PTTK na Markowych Szczawinach - Babia Góra - Przełęcz Krowiarki - Polica - Bystra Podhalańska.
Aktualne informacje oraz wykaz szlaków (w tym ścieżek edukacyjnych, konnych, narciarskich, biegowych, rowerowych, historycznych) znajdują się na stronie Szlaki Turystyczne Małopolski.
Beskid Żywiecki i Orawa - tradycje i kultura
Mieszkańcy Podbabiogórza i Orawy chętnie kultywują lokalne tradycje przy okazji uroczystości rodzinnych, kościelnych i państwowych.
W okresie świąt Bożego Narodzeniu warto wybrać się na „Orawskie Kolędowanie” do Centrum Kultury w Jabłonce lub do Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy. Jeśli zaś lubimy oglądać jasełka, nie może nas zabraknąć podczas wystawiania tradycyjnych szopek lalkowych. W tutejszych szopkach w scenie narodzin Jezusa zobaczymy nie tylko Maryję i Józefa, ale także figury szlachcica, Góralek, Żydów druciarzy, dziada, kupców, a nawet Strzygi, Śmierci i Diabła! Ten rzadki zwyczaj podziwiać można m.in. w Lipnicy Górnej.
W okresie wielkanocnym na orawskich stołach najbardziej smakuje "krzonówka po orawsku" - gęsta zupa z osadem z chrzanu, z widocznymi kawałkami kiełbasy, szynki i jajek, pożywna i smaczna, znajdująca się na liście produktów regionalnych.
Wielbicieli pasterstwa z pewnością zainteresuje tradycyjny redyk, mający współcześnie charakter widowiska folklorystycznego. Wiosną, w dniu św. Wojciecha (23 kwietnia) pasterze wychodzą ze stadami owiec na górskie hale, owce będą wypasać się na nich aż do dnia św. Michała Archanioła (29 września) - opiekuna pasterzy. Uroczystości towarzyszą góralskie tańce i śpiewy oraz magiczne obrzędy, wśród których można wyróżnić palenie ogniska (watry) w bacówce czy “robienie hałasu”. Jedną z największych i najbarwniejszych imprez związanych z redykiem jest Babiogórska Jesień, która co roku odbywa się w ostatnich dniach września w Zawoi.
W ostatnią niedzielę lipca w Zubrzycy Górnej odbywa się Święto Borówki. To nie tylko uciecha dla podniebienia, ale także okazja do poznania dawnych rzemiosł, produktów regionalnych polskiej i słowackiej Orawy, oraz tańca i muzyki regionu.
Co jeszcze warto zobaczyć w Orawie i Beskidzie Żywieckim? Muzea i skanseny
Czy chłopi mieszkali w dworach? Bywało i tak. Jeśli ktoś nie wierzy niechaj wybierze się do Muzeum – Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej. Ujrzy tam najciekawsze skarby tej ziemi, ale także wspaniały siedemnastowieczny dwór rodziny Moniaków, sołtysio-szlacheckiego orawskiego rodu.
Gdyby nie to malownicze muzeum zapewne wiele unikatowych zabytków nie dotrwałoby do naszych czasów. Dzisiaj możemy w nim podziwiać, oprócz oczywiście słynnego dworu Moniaków, także m.in. lamus z Podwilka z uroczym pięterkiem, chałupę Dziubka z Jabłonki z elegancką wyżką, olejarnię z Lipnicy Małej, kuźnię z Zubrzycy Górnej, zagrodę Miraja krytą tzw. kicokami oraz kościół Matki Boskiej Śnieżnej z Tokarni… I tak, wędrując od jednej zagrody do drugiej, warto zastanowić się nad tym jak niewiele trzeba, by z jednej strony takie perły i perełki uratować, a z drugiej strony, by na zawsze zniknęły. I co warto podkreślić jest to muzeum żywe, przybliżające barwne życie orawskich dziedzin.
Kto lubi zanurzyć się w tym świecie, a jednocześnie pragnie rozległych widoków, niechaj wybierze się do kameralnego Skansenu im. Józefa Żaka w Zawoi, pięknie usytuowanego na tzw. Markowej Roli w przysiółku Markowa. Odkryje tutaj m.in. Dom Gancarczyka, w którym pod jednym dachem znajdowała się izba i komora oraz stajnia i obora, a także przykład kurloka, czyli kurnej chaty – to Chałupa Słopniakowa.
Niezwykłe przeżycia czekają na nas także w Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie. I mowa tu nie tylko o malowniczej ekspozycji, ale także cyklicznych warsztatach rzemiosła tradycyjnego. Wybierając się zaś do Stryszawy zapewne nie ominiemy Beskidzkiego Centrum Zabawki Drewnianej, a w nim koników na biegunach, słynnych klepoków – kolorowych ptaszków na patyku – oraz chodaku z ruchomymi zwierzątkami. Tu nie tylko wytchniemy od biegu współczesnego świata, ale choć na chwilę poczujemy się jak dzieci.
I, co warto podkreślić, wszystkie te muzea i skanseny tętnią życiem. Organizowane w nich święta, inscenizacje, warsztaty i przedstawienia, przypominają dawne obyczaje i zwyczaje, a wszystko to okraszone jest muzyką, śpiewem i tańcem. I nie można zapomnieć o regionalnych przysmakach, które to wszystko łączą w jedną harmonijna całość. To raj dla każdego turysty.